Το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (ΔΑΔ), ή αλλιώς το Δίκαιο των Ένοπλων Συρράξεων (ΔΕΣ), αποτελεί έναν από τους πλέον ευαίσθητους και θεμελιώδεις κλάδους του Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου. Γεννημένο μέσα από τις φρικαλεότητες των πολέμων, το ΔΑΔ επιδιώκει να εισάγει κανόνες ανθρωπιάς και περιορισμούς στη βία, ακόμα και στην πιο ακραία μορφή ανθρώπινης σύγκρουσης. Δεν έχει ως στόχο να απαγορεύσει τον πόλεμο – αυτό είναι το πεδίο του jus ad bellum (δίκαιο προσφυγής στον πόλεμο) – αλλά να θέσει όρια στην πραγματικότητα της ένοπλης σύγκρουσης, μετριάζοντας τον ανθρώπινο πόνο και προστατεύοντας εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι, δηλαδή τους αμάχους, τους τραυματίες, τους ασθενείς, τους ναυαγούς και τους αιχμαλώτους.
Στο σημερινό περιβάλλον ασφάλειας, που χαρακτηρίζεται από ασύμμετρες απειλές, μη κρατικούς δρώντες, υβριδικές συγκρούσεις και ταχεία τεχνολογική εξέλιξη στα όπλα, η πολυπλοκότητα των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί εκθετικά. Μέσα σε αυτή την πολυπλοκότητα, ο ρόλος του στρατιωτικού προσωπικού καθίσταται ολοένα και πιο απαιτητικός, όχι μόνο σε επιχειρησιακό, αλλά και σε νομικό και ηθικό επίπεδο. Εδώ ακριβώς αναδεικνύεται η κρίσιμη σημασία της εις βάθος γνώσης του Ανθρωπιστικού Δικαίου από τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η γνώση του ΔΑΔ είτε για το μόνιμο στρατιωτικό προσωπικό είτε για τους οπλίτες θητείας, είναι ένα ζωτικό εργαλείο που καθορίζει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, την εθνική φήμη, την προστασία του ίδιου του προσωπικού και, εν τέλει, τη διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σε καιρούς κρίσης. Όταν ένας στρατιωτικός γνωρίζει με ακρίβεια τα όρια της νόμιμης βίας, μπορεί να λαμβάνει ορθές αποφάσεις, να αποφεύγει ακραίες κυρώσεις με σκοπό την αποφυγή διεθνών κυρώσεων και να διατηρεί την ηθική του ακεραιότητα, ακόμα και κάτω από ακραία πίεση.
Στο παρόν κείμενο θα αναφερθώ περιληπτικά στο Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και στους λόγους για τους οποίους η γνώση του Ανθρωπιστικού Δικαίου είναι απολύτως απαραίτητη για τους στρατιωτικούς, αναλύοντας την πολυδιάστατη σημασία της από νομική, επιχειρησιακή, ηθική και ψυχολογική σκοπιά. Επιπλέον, θα εξετάσω τις προκλήσεις στην εφαρμογή του και θα προτείνω συγκεκριμένα βήματα για τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της ενσωμάτωσης του ΔΑΔ στην καθημερινή πρακτική των Ενόπλων Δυνάμεων.
TΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ ΤΟ ΔΑΔ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΝΩΣΗΣ
